NASA, her şey yolunda giderse Mars’a gidiş için en erken 2035 tarihini veriyor. Elon Musk’ın şirketi SpaceX ise Starship araçlarıyla bu tarihi çok daha erkene taşıma iddiasında. Projenin ne kadar gerçekçi olduğunu ise zaman gösterecek.
Mars’a insanlı yolculuk, 1969’da Apollo astronotlarının Ay’a ulaşmasının hemen ardından planlanmaya başlamıştı. Ancak yıllar yılları kovaladı ve 52 yıldır hâlâ Mars’a insan gönderemedik. ABD’nin eski başkanı Barack Obama, görevinin son döneminde, 2035 yılında ilk insanı Mars’a indirmek için NASA’ya çalışmalara başlama talimatı vermişti, ancak ne yazık ki sistemi oturtamadan başkanlığı sona erdi. Donald Trump döneminde “Ay’dan Mars’a” adlı yepyeni bir rota çizildi. Trump’ın başkanlığının ilk aylarında bu plana geçildiği için aslında ciddi ölçüde ilerleme sağlandı; tekrar seçilseydi ikinci döneminin sonu ereceği 2024’te Ay’da üs kurulması için ilk yolculuklar başlayacak ve sonrasında buradan Mars’a devam projesi gelecekti. Ancak bu ay ABD başkanı yeniden değişiyor, bakalım planlar nasıl dönüşecek?
Tabii bu sırada özel şirketlerin roket teknolojilerini duydukça Mars’ta insan görmeyi bekleyen sabırsızların sayısı da artıyor. ABD ve diğer devletler yavaş davrandıkça, süreci hızlandırmak özel şirketlere düşüyor. Ancak Mars hayallerini gerçekleştirmeye yakın tek bir kişi ve şirket var: Elon Musk ve SpaceX’i. Aralık ayında Axel Springer ödülünü almak üzere Almanya’ya giden Musk, “Altı yıl sonra Mars’a insanlı yolculuk yapacağımızı düşünüyorum, hatta belki dört yılda da olabilir. İki yıl sonra Mars’a insansız araç göndereceğiz” dedi.
Mars-Dünya yakınlaşması 26 ayda bir gerçekleşiyor. Son yakınlaşmanın görüldüğü Temmuz-Ağustos 2020’de üç ülke Mars’a araç gönderdi. Demek oluyor ki bir sonraki yakınlaşma olan 20 Eylül 2022’de de (12 günlük fırlatma penceresi içerisinde) ilk defa bir özel şirket Mars’a araç gönderecek. Her ne kadar SpaceX’in insansız Mars yolculuğunu 2022’de yapabilecek olması inandırıcı gelse de, 2024, ya da 2026’da Mars’a insan göndermek çok büyük çılgınlık olur. İddiam yazılı olarak burada kalacak, ama bu tarihlerde insanlı yolculuk yapılacak olursa, gidenlerin Mars’a canlı halde ulaşacağına ihtimal vermiyorum (canlı dönmeleri ise imkânsıza yakın).
NASA’nın “en erken 2035” tarihini vermesinin bir sebebi var. Söz konusu olan altı ay boyunca Güneş ve kozmik radyasyona maruz kalınarak geçirilecek bir yolculuk. Bundan öte Mars’a iniş teknolojileri hâlâ ilkel. Bugüne kadar gezegene NASA/JPL haricinde sağlam inebilen olmadı. İnenlerin en ağırı bir tonluk cip şeklinde bir araçtı, ki insanlar daha ağır araçlarla inecekler. Geriye dönüş için yakıt, yükselme modülü vb. derken ağırlık daha da artacak. Ve en önemlisi henüz hiçbir test yapılmadı. İlk denemenin başarıya ulaşmaması çok olası ki, adı üstünde bu bir “test”.
Peki, Elon Musk bu hayal için neler yapıyor? Daha 10 sene önce “ne zaman iflas edecek” diye üzerine bahis oynanırken, bugün dünyanın en zenginleri arasında yerini aldı. Gelirinin büyük kısmını Tesla ve diğer yatırımlarıyla karşılıyordu, ancak şu anda çeşitli ülkelerin uydularını rutin olarak SpaceX’in Falcon 9’u ile taşıyarak ciddi gelir elde etmeye başladı. Falcon 9 roketleri, bu yazının yazıldığı tarihe kadar 106 fırlatmanın 104’ünde başarıya ulaşmış ve özellikle 2020’deki fırlatmalarda birkaç kayıp hariç hepsinde birinci kat geri iniş yapmıştı.
Musk, Falcon 9’ları rutin fırlatmalar için kullanmaya devam edeceğe benziyor. Bu gelirin de büyük kısmını Starship adını verdiği ve nihai amacı Mars olan roketlere harcıyor.
STARSHIP ROKETLERİ
Elon Musk, 2012’de Mars Koloni Taşıyıcısı (MCT) projesi ile Mars’a yolculuk planları olduğunu açıklamış, ancak sonraki süreç hızlı gelişmemişti. Yeni tip roketinde kullanmayı düşündüğü, metan ve oksijen yakıt gerektiren Raptor motorlarını da o yıl geliştirmeye başlamıştı. 2014’te bu roketle Mars’a 100 ton kargo ve/veya 100 kişi taşıyacağını söylediği çılgın açıklamayı yaptı. Tabii o zamanlar, Falcon 9’lar daha yeni yeni güven kazanmaya başlamıştı. “Mars’a 100 kişi mi, şaka mı yapıyorsun” dediğimiz zamanlardı. Küçük bir not olarak; bizim yaşam süremizde Mars’a gidecek 100 kişilik roketler hâlâ şaka gibi geliyor.
Eylül 2016’daki Uluslararası Astronotik Kongresi’nde, önceki dizaynlarını değiştirdiklerini ilan eden Musk, roketleriyle sadece Mars’a değil, başka gezegenlere de yolculuk yapılabileceğinden MCT’nin ismini Gezegenlerarası Taşıma Sistemi (ITS) olarak değiştirdi. Roketin dizaynı, planları, motoru, yakıtına dair birçok detayı da açıkladı. Belki de kimseyi doğrudan rakip olarak görmediği için açıklamalarında bu kadar rahattı.
Bir yıl sonra yine aynı kongrede tam anlamıyla şov yaptı ve dünyayı, hayallerinde ne kadar ileri gittiğini göstererek ikna etti. O günkü konuşması hâlâ gözümün önünde; yeniden kullanılabilir roketlerle Mars’ta kurulacak koloniyi kendisinin de görebileceğini ve bu roketlerle Dünya’da kıtalararası seyahati yarım saate indireceğini anlatıyordu. İki katlı ITS roketinin tasarımı değişmiş, boyu da biraz da kısalmıştı (122 metre). İsmi de artık Büyük Falcon Roketi’ydi (BFR).
Hayaller büyüktü, ama henüz ciddi ilerleme işaretleri yoktu. Ta ki, Aralık 2018’de sessiz sedasız başlattığı Raptor motoru kullanan Starhopper lakaplı ilk test modülünü Mayıs 2019’da rampadan bir metre kadar kaldırana kadar. Bu roket, 27 Ağustos 2019’daki üçüncü testinde 150 metre kalkıp yere sağlam olarak geri geldi. SpaceX, Starship’lerin geliştirilmesine çok büyük öncelik vererek, bir buçuk yıl gibi kısa bir sürede çok büyük yol kat etti. Ancak silindirik bir su tankını andıran Mk1 roketi 20 Kasım 2019’daki testte patladı. Benzer serideki Mk3, daha sonra Starship SN1 olarak adlandırıldı ve 28 Şubat 2020’deki testinde infilak etti. İlerleyen dönemde; dokuz ay gibi bir zaman diliminde Starship’ler o kadar hızlı geliştirildi ki, 9 Aralık 2020’de heyecan ve hüzün barındıran bir testin kahramanı oldu. Üç Raptor motoruyla 12.5 kilometre kadar yükselen Starship SN8, havada süzülüp yere yaklaştığı anda manevrasını yaptı, ancak iniş alanına yaklaştığında motorları yeterince ateşleyemeyince yerde patladı. Müthiş bir heyecan anıydı, çünkü başarmaya çok az kalmıştı.
Elon Musk, ne olursa olsun takımını kutlayıp, “iyi ki SN9 ve SN10 hazırda bekliyor” diye söyledi.
SpaceX’in bürokrasisi yok ve planları hızla değişebiliyor. Hatta 2013’te Musk, insanlar Mars’a ulaşıncaya kadar SpaceX’in halka arz edilmeyeceğini söylemişti. Yani şirketin para kazanması derdi, Mars’a giden yolu sekteye uğratmayacaktı. Tabii bu kadar hızlı plan değiştiren bir şirketin öngörüleri genellikle belirtilen zamanlarda gerçekleşmiyor. Ama deneyimlerimiz gösterdi ki, Elon Musk geç de olsa dediğini yapıyor. Mars hayallerimizi devam ettirmesi ümidiyle.
Bu yazı Atlas Dergisi için yazılmıştır, dergi sayfalarını indirmek için pdf’i tıklayınız.
