Jüpiter’de kamerayı halk yönetecek

Print Friendly, PDF & Email

Güneş sisteminin en büyük gezegeni Jüpiter’e gönderilen uzay aracı Juno geçen hafta gezegenin yörüngesine girdi. Juno’nun yörüngeye girdikten sonra, 5 Temmuz’da, çektiği ilk fotoğraf Amerikan Ulusal Havacılık ve Uzay Dairesi (NASA) tarafından dün servis edildi. NASA’da çalışan Türk astrofizikçi Umut Yıldız, 2011 yılında uzaya gönderilen Juno’nun görevini Aydınlık’a anlattı. Umut Yıldız, derin uzaya gönderilen araçlarla iletişimi sağlayan ekibin bir parçası. Juno, Dünya’dan 800 milyon kilometre uzakta. Juno’yla iletişim için kullanılan antenler, bu birimin ürünü.

| Juno’nun yetenekleri neler? Ondan ne bekliyoruz?
Juno uzay aracı aslında bir bilim laboratuvarı ile beraber gitti diyebiliriz. Aracın içinde 9 adet bilimsel enstrüman var ve bunlar ile Jüpiter’in kütle çekimi, manyetik alanı, atmosfer yapısı ve iç özellikleri hakkında bilgi edinebileceğiz. Jüpiter’in çekim alanı o kadar güçlü ki, Güneş Sistemi’nin içlerine giden bazı kuyrukluyıldızları bile üzerine çekip kendine çarptırabiliyor. Hatta manyetik alanının gücünü ve büyüklüğünü veriler gelmeye başlayınca daha iyi ölçebileceğiz ama bu alanın Satürn’ün yörüngesine kadar uzandığını söyleyebiliriz. Bunun yanında eğitim amaçlı JunoCam adlı bir de kamerası bulunuyor. Bu kamera Mars Curiosity robotundaki kameranın ardından tasarlandı ve bu kamera ile nereye bakılacağı ve nerenin fotoğrafının çekileceği büyük oranda halk tarafından oylama ile belli olacak verileri de halk işleyecek.

| Veriler halk tarafından işlenecek derken neyi kast ediyoruz?
JunoCam aslında o kadar etkileşimli bir proje ki, buna herkes katkıda bulunabilir. İlginç bir fikri olan siteye sunacak ve oylama neticesinde kamera en çok oyu alan yere bakacak. Hatta verilerin işlenmesi bile halk ile beraber yapılacak. İnsanlar hazır yazılımlarımızı kullanabilmenin yanında, ham veriye de sahip olacakları için istedikleri görüntü işleme programlarını da kullanıp anlamlı görüntüler elde edecekler. Böylece halkın Jüpiter’in bilimine katkıda bulunması sağlanarak doğrudan katılımı ile gençlere eğitim alanında hedef sunulması amaçlanıyor.

| Bilgiler ne zaman gelmeye başlayacak?
Aslında bilgiler gelmeye başladı ama şu an itibariyle Jüpiter yörüngesi üzerinde Jüpiter’den uzaklaşma yönünde hareket ediyor. Yaklaşık 1 ay içinde Jüpiter’e yeniden yaklaşmaya başlayacak ve o sırada yeni veriler elde edilecek. Juno’nun Jüpiter’de 20 ay süreyle görev yapması bekleniyor.
Juno, Jüpiter’in çevresinde geniş bir oval yörüngede 37 kez tur atacak ve her seferinde manyetik alanının içine girmiş olacak. Eğer ki bu alandan çok fazla zarar görmeden, bilim enstrümanları çalışmaya devam ederse, misyon uzatılabilir. Ama şimdiki plana göre 20 Şubat 2018’de Jüpiter’e çarptırılması planlanıyor.

MARS’TA DEPREM ARAŞTIRMASI
Juno’nun hedefe ulaşması ilgiyi Jüpiter’e yöneltti. Ancak yakında Mars yeniden ilgi odağı olacak. Umut Yıldız, Mars’la ilgili projeleri de anlattı: “Mars’a kısa zamanda yeni bir robot gönderme planı var. Mars’da da deprem olup olmadığını araştırıp, Mars’ın iç yapısını inceleyecek olan InSight misyonu 2018’de ve halen Mars’ta bulunan Curiosity büyüklüğünde başka bir robotun da 2020’de gönderilmesi planlanıyor. İkincisine henüz Mars 2020 projesi diyoruz, ismi konulmadı. Bu proje ile de Mars’ta yaşam var mı ya da var mıydı sorularına cevap aranacak. 2035 yılında ilk insanın Mars’a gönderilmesi projesi devam ediyor.”

PLÜTON’UN ALTI BUZUL OKYANUS
“Plüton’a giden Yeni Ufuklar uzay aracı, gerçekten bizi çok şaşırtan fotoğraflar gönderdi ve hala göndermeye devam ediyor. Aslında Plüton’dan çok uzaklaşmış olsa da, yakın geçişi sırasında birçok fotoğraf çekmişti ve gezegenler arası internet biraz yavaş olduğundan hâlâ bu fotoğraflar gönderilmeye devam ediyor. Plüton her ne kadar Ay’dan bile küçük olup, 6 milyar kilometre uzaklığı ile Güneş’ten alacağı enerji çok çok az olmasına rağmen, yüzeyin altında bir buzul okyanus olduğu tahmin ediliyor. Aslında yüzey altı benzer okyanuslar Jüpiter’in uydusu Europa ve Satürn’ün uydusu Ganymede’de de bulundu. Ancak Plüton’a etki eden yakınında daha büyük bir gezegen olmaması bizi şaşırtıyor. Zaman içinde daha birçok şey bulacağımıza eminim.”

Bu röportaj Özlem Konur Usta ile Aydınlık Gazetesi için yapılmıştır. Röportajın kaynağına aşağıdaki linkten ulaşabilirsiniz.

https://www.aydinlikgazete.com/bilimteknoloji/jupiterde-kamerayi-halk-yonetecek-h88280.html

(Aydınlık – 14/07/2016)